Berlijn
Berlijn, de hoofdstad van Duitsland, ontstond op en rondom een eiland in de rivier de Spree. Daar ligt het oudste deel van de binnenstad. Langzamerhand bereidde de stad zich uit, onder andere langs Unter den Linden, een brede laan waarlangs veel statige gebouwen stonden.
Na ongeveer 1870 werd de industrie belangrijk. Veel fabrieken vestigden zich lang het water en bij de spoorwegen, die langs de randen van de binnenstad waren aangelegd. Er kwamen Duizenden mensen naar de stad om in één van deze fabrieken te komen werken. Voor al die arbeidsmigranten waren woningen nodig. In een cirkel rondom de binnenstad ontstonden oude woonwijken. Dit waren dichtbebouwde woonwijken met grote woonblokken van zo'n vier tot vijf verdiepingen. Buiten deze oude woonwijken lag een ring met ruime woonwijken. Deze bestonden voor een deel uit dorpen waar Berlijn omheen gebouwd werd. Ook deze dorpjes hoorden vanaf dat moment bij Berlijn.
Getallen
Oppervlakte: 891.8 km²
Inwoners: 3.437.916 inwoners.
Berlijn is de op 1 na grootste stad binnen de Europese unie.
Ook hier is duidelijk te zien hoe het inwonersaantal rondom Berlijn daalt.
(Klik op de afbeelding voor een vergroting)
Grafiek klimaat Berlijn
De Muur
In de nacht van 12 op 13 augustus begon de bouw van de muur om de Duitse Democratische Republiek(DDR). In een paar weken tijd werd de zwaarbewaakte muur gebouwd. De muur werd gebouwd om de DDR te beschermen tegen: wegtrekken, infiltratie, spionage, sabotage, smokkel, uitverkoop en agressie uit het westen. Er werden op zeven plaatsen doorgangsposten opengelaten. De muur werd bewaakt door de Oost-Duitse grenspolitie. De strenge bewakers maakte van elke beweging die ze zagen een foto. Soms zelfs van een collega! Doordat er ook prikkeldraad op de muur zat was het moeilijker om erover heen te klimmen. Dat de grensbewakers bevel hadden om te schieten op de mensen die probeerden de grens over te steken wilde niet zeggen dat er niemand probeerde te vluchten. De muur was de eerste jaren nog lang niet goed, er zaten veel zwakke plekken en gaten in, die erg snel gevonden worden door de Oost-Berlijners. Ook konden mensen naar het westen vluchten door de huizen die op de grens stonden. In de 30 jaar dat de muur er stond zijn er veel pogingen ondernomen om uit het gebied van de DDR te ontsnappen. Mensen probeerden erover heen te klimmen, te vliegen, of er onderdoor te graven. De creativiteit steeg; er kwamen onzichtbare ruimtes in auto's, of er kwamen hele tunnels onder de muur door. Ook reed een Oost-Berlijner met een shovel dwars door de muur heen. De eerste 2,5 jaar bleef de muur potdicht, maar daarna ging hij langzamerhand een stukje open voor bezoekers vanuit het westen.
De Berlijnse muur stond volledig op het grondgebied van de DDR. De Mensen die de muur bouwden mochten natuurlijk niet op het West-Berlijnse grondgebied komen. Dit betekend dus ook dat als iemand vanuit het westen naar de muur liep, dat ze al op het gebied van de DDR waren. De westerlingen trokken zich hier waarschijnlijk niets van aan. Dit is te zien aan de graffiti op de muur. Veel mensen gooiden blikjes en ander afval naar de andere kant van de muur. Echt zonder gevaar was dit niet, want de Oost-Duitse grenswachten konden via poortjes in de muur aan de westzijde van de muur komen en de westerlingen aan- en oppakken, maar voor zover bekend is dit heel weinig gedaan.
De val
Op 9 november werd er door Günter Schabowski, dat was één van de belangrijkste politieke leiders binnen de DDR, een historische persconferentie gehouden. Het was erg bijzonder dat alle journalisten vragen mochten stellen zonder dat daar van tevoren voorwaarden aan gesteld werden. Een Italiaanse journalist stelde een vraag over een nieuwe reisregeling voor de DDR-burgers, waar veel kritiek op was gekomen. Schabowski gaf een ingewikkeld antwoord waarin hij het beleid van zijn partij verdedigde. Maar toen zei hij plotseling "maar vandaag is, voor zover ik weet, een beslissing genomen... We hebben besloten dat iedere DDR-burger de grens over mag. Direct volgde de vraag wanneer deze regel in werking zou treden. Schabowski bladerde door zijn papieren, keek op, en zei toen: "dat geldt, voor zover ik weet, vanaf nu" op dit moment was het 18:57.
De verwarring over deze mededeling was groot. En onduidelijk was wat precies de bedoeling was: werd de grens tussen Oost- en West-Duitsland geopend voor alle Oost-Duitsers of gold hier een regeling voor personen die de DDR voorgoed wilden verlaten? Het laatste bleek het geval, maar de maatregel had pas de volgende dag in werking mogen treden. Hoe groot de verwarring was, bleek op de West-Duitse televisie; in de uitzending van het nieuws van zeven uur die avond verschenen de beelden van Schabowski's mededeling pas als zesde item in de uitzending. Pas om acht uur werd duidelijk wat de gevolgen waren: "De DDR opent de grens!" meldde de nieuwslezer van de Tagesschau. Een televisieverslaggever stond voor een nog steeds hermetisch afgesloten Muur en zei enigszins verbouwereerd:"Dus - als ik het goed begrijp - moet de Muur vannacht open gaan ...". Massaal trokken de Oost-Duitsers naar de Muur om te kijken of ze inderdaad naar West-Berlijn konden. De grenswachten bleken net zo overdonderd als alle anderen, richtlijnen ontbraken. Ze wisten niet wat ze moesten doen, net zomin als het leger en de geheime dienst, de Stasi. Zoals veel van zijn collega's, had de bevelhebber van grensovergang Bornholmer Straße drommen mensen voor zijn hekken staan. Om 23.52 uur nam hij het besluit: “Ze (zijn leidinggevenden) bekijken het maar ... Ik gooi de grens open ... De DDR-burgers zijn vrij.” Kort hierop belde hij met een collega die zijn grensovergang eveneens opende, en al snel volgden er meer. Verbijsterd liepen de Oost-Berlijners naar de andere kant van de grens, waar ze vaak met applaus werden ontvangen. En midden in dat grote volksfeest hakten veel mensen een stuk beton uit de muur. De grens was definitief open en de muur was gevallen. In 1991 werden bijna alle resten van de muur afgebroken en brokken werden als souvenir verkocht.
Slachtoffers
In 2006 kwam uit een studie dat er zo'n 125 dodelijke geïdentificeerde slachtoffers zijn gevallen, en nog 81 gevallen waarover twijfel bestond. Volgens de laatste berekeningen van eind 2013 zijn er 138 slachtoffers gevallen. Zij zouden zijn omgekomen bij een poging tot vluchten naar het westelijke deel van Berlijn. Ook hebben een aantal van de Oost-Duitse militairen zelfmoord gepleegd.
Naast de vluchtelingen kwamen er nog 5 West-Berlijnse kinderen tussen de 5 en 8 jaar om. Zij waren in het water van de rivier de Spree gevallen en konden niet door de West-Berlijnse reddingswerkers geholpen worden omdat zij zich op de Oost-Duitse grond bevonden. De West-Berlijnse reddingswerkers zouden dan het risico gelopen hebben om beschoten te worden. Voordat de Oost-Berlijnse hulp op die plek was waren de kinderen al verdronken. Pas in 1976 werd afgesproken dat West-Berlijnse hulpverleners in dit soort gevallen in actie mochten komen.